Vallende sterren Geminiden op komst!

Vallende sterren Geminiden op komst!

Floris Lafeber
Floris Lafeber 11 december 2024 12:50 uur
Laatste update: 12 december 2024 11:45 uur
Dé meteorenzwem van het jaar komt er binnenkort weer aan, de Geminiden! Het weer is ons waarschijnlijk gunstig gestemd om de vallende sterren te zien.

Jaarlijks rond half december

De naam Geminiden komt van het sterrenbeeld Gemini. In het Nederlands heet dit sterrenbeeld Tweelingen en de meteoren van de Geminiden lijken uit dit sterrenbeeld te komen. Hier ligt de radiant van de meteorenzwerm.

Alles over de Geminiden.

Het hoogtepunt van de Geminiden vindt plaats tijdens de nacht van 13 naar 14 december. De meteoren zijn gemiddeld snel, gelig van kleur, vaak helder en hebben tevens korte sporen. Het maanlicht speelt dit jaar wel een belangrijke rol, want de maan is voor ongeveer 95% verlicht en is daarom een flinke stoorzender. Hierdoor zijn alleen de meest heldere meteoren te zien. Waarschijnlijk kunnen er bij en heldere hemel tussen de 30 en 40 vallende sterren per uur te zien zijn. Wanneer de maan minder aanwezig was geweest en de radiant hoger aan de hemel had gestaan op het moment van de piek hadden het er meer dan 100 kunnen zijn.

Niet alleen tijdens de pieknacht van 13 naar 14 december zijn de meteoren te zien, maar ook net voor de piek en na het maximum zijn een aantal meteoren te aanschouwen. De Geminiden zijn wel bijzonder scherp gepiekt. De zwerm duurt namelijk niet langer dan 21 uur en de dag na en voor het maximum is nog slechts 21% van het piekaantal te zien. Het weer speelt natuurlijk een belangrijke rol, want als het helder is kan je zelfs met het blote oog vallende sterren zien. Daarnaast zijn op plekken met weinig kunstlicht zoals donkere bossen de Geminiden eerder te zien dan in een stad.

De sterrenhemel in de nacht van 13 op 14 december. Bron hemel.waarnemen.com 

De piek is vrijdagavond tussen 23:30 en 03:00 uur. Het sterrenbeeld Tweelingen staat dan in het zuidoosten op een hoogte van ongeveer 50 graden. Om je een beeld te geven: 90 graden is recht boven je, dus nu kijk je schuin omhoog. Overigens schieten de meteoren langs de hemel dus ook op andere plekken aan de hemel kan je ze zien.

Precies brede opklaringen tijdens de piek van de Geminiden?

Het is de afgelopen dagen bewolkt geweest, maar richting het weekend zien we de kans op opklaringen toenemen. Precies op vrijdagavond en in een deel van de nacht naar zaterdag zien we meer opklaringen en zou het zomaar kunnen dat de vallende sterren te zien zijn. In de lloop van de nacht neemt vanuit het westen wel de bewolking weer toe. De nacht van vrijdag op zaterdag wel koud met op veel plaatsen vorst.

Achtergrond: oorsprong Geminiden

De stofdeeltjes van de Geminiden komen van de planetoïde 3200 Phaeton die ongeveer iedere 1,4 jaar rond de zon reist. De stofdeeltjes zweven in de baan van de planetoïde. Ieder jaar in december kruist de baan van de aarde de baan van de planetoïde en ‘vliegen’ we door de Geminiden stofwolk heen. Tijdens het doorkruisen van het stofspoor botsen stofdeeltjes met enorme snelheid tegen de aardse atmosfeer. Hierbij verbranden de deeltjes en zien we een lichtspoor.

Achtergrond: wie was de tweeling

Gemini betekent tweeling. Het sterrenbeeld is genoemd naar de tweeling Castor en Polydeuces uit de Griekse mythologie. Zoals zo vaak in de Griekse mythologie zijn er verschillende verhalen, maar de bekendste is dat het tweetal zonen van oppergod Zeus waren. Ze werden ook wel Dioscuri genoemd, hetgeen zonen van Zeus betekent. 

Standbeelden van Castor en Pollux voor het capitool in Rome. Foto Raymond Klaassen 

De broers waren moedige krijgers op witte paarden en tevens beschermheiligen van zeelieden. Ze worden ook geassocieerd met het Sint-Elmusvuur dat kan optreden bij bliksem. In zware onweersbuien was op schepen dit fenomeen soms te zien op de top van masten. Dat was voor de zeelieden een teken dat hun beschermheilige in de buurt was. 

In de overleveringen sterft Castor na een gevecht dat veel weg heeft van eerwraak. Zijn broer Polydeukes (ook wel Pollux) wordt vervolgens onsterfelijk gemaakt door Zeus. Polydeukes wil dat Zeus ook Castor onsterfelijk maakt waarna de tweeling als sterrenbeeld aan de hemel wordt geplaatst. De helderste sterren in het sterrenbeeld zijn Castor en Pollux. 

Omslagfoto: Chris Schuil.

Neerslagverwachting Harmonie

Bekijk hieronder de neerslagverwachting van het Harmonie weermodel voor de komende 48 uur. Meer weerkaarten bekijken doe je op I'm Weather

Files en vertragingen